De eindevaluatie van het totale project volgt als later dit jaar ook de inrichting van de openbare ruimte volledig is afgerond, maar Leon Piels, projectleider van Bouwbedrijven Jongen neemt hier alvast tevreden een voorschot op. “Een bestaand gebouw op deze schaal duurzaam renoveren is uniek. Vooral omdat je vooraf niet weet wat je gaat tegenkomen. Je komt altijd obstakels en uitdagingen tegen, die om aanpassing vragen. Maar die maken zo’n project ook wel weer leuk.”
Hergebruik van bouwmateriaal als leidraad
De eerste plannen om in de wijk Bleijerheide op grote schaal circulair bouwen een kans te geven, ontstaan bijna tien jaar geleden. Woningcorporatie HEEMwonen wil 300 gedateerde appartementen, ondergebracht in drie hoogbouwflats, duurzaam transformeren. Een vierde flat was toen al gesloopt, maar daar had de corporatie achteraf spijt van.
Hergebruik van alle materialen die vrijkomen bij de sloop, wordt het uitgangspunt bij de aanpak van de drie flats en het omliggende gebied. Aangezien de bouwdelen en –producten niet aan- of afgevoerd hoeven te worden, krijgt het hele project de naam SUPERLOCAL. Een naam die ook verwijst naar de inzet van lokale en regionale uitvoerende partijen. Verder is het project een studieobject voor studenten van diverse opleidingscentra uit de omgeving.
Circulaire proefwoningen uit gesloopte flats
Anno 2022 behelst het terrein van SUPERLOCAL nog één flatgebouw met daarin 114 sociale huurappartementen en een ‘sociale plint’, vijftien grondgebonden woningen waarin materialen en bouwdelen uit de gesloopte flats gebruikt zijn, drie circulaire proefwoningen en het Expogebouw. “Dat Expogebouw stond er als eerste. Daarvoor werd een compleet appartement in delen uit de oude flat gezaagd en gehesen en die delen zijn op het terrein weer aan elkaar gekoppeld”, zegt Piels.
Het experiment met het Expogebouw dient als basis voor drie circulaire proefwoningen. Woningen die voor minimaal 90 procent bestaan uit materialen afkomstig uit de gesloopte flats. “Ons streven was om de casco’s, vloeren en wanden zoveel mogelijk als geheel opnieuw te gebruiken.”
Circulair hang- en sluitwerk van DESTIL
Vooral in de beginfase van SUPERLOCAL was DESTIL als bouwmaterialengroothandel nauw betrokken bij het project. Op het moment dat er niet voorzien kon worden in grondstoffen die het project opleverde, zocht Bouwbedrijven Jongen samen met leveranciers naar circulaire en duurzame alternatieven. DESTIL leverde circulair hang- en sluitwerk, afkomstig uit andere projecten waar het hang- en sluitwerk werd vervangen.
Door als een actieve partner mee te denken, werd niet alleen in circulaire hang- en sluitwerk voorzien, ook over zaken als isolatie en circulaire alternatieven voor PUR en kitten werd actief meegedacht en geadviseerd. Dergelijke materialen zijn niet opnieuw te gebruiken, maar er zijn wel goede alternatieven.
Recyclebeton op locatie hergebruikt
Uiteindelijk zijn van twee van de drie bestaande flats helemaal gesloopt en de derde voor de helft. “De tijdens die sloop geoogste bouwdelen en materialen zijn zoveel mogelijk duurzaam hergebruikt. Zo werd staal dat niet in het project gebruikt kon worden, naar een staalleverancier vervoerd, die het als grondstof voor nieuw staal kon gebruiken.”
Van het vele beton dat uit de gebouwen kwam en niet 1-op-1 als vloer- of plafondplaat of wand hergebruikt kon worden, werd op de locatie recyclebeton gemaakt. Daarvan zijn onder meer nieuwe wegen in de wijk gemaakt en stenen die in de circulaire proefwoningen zijn gebruikt. “Ook is het recyclebeton toegepast in de zogeheten sociale plint die aan de flat is gebouwd. Daarin zitten een buurtcentrum en de centrale ruimtes. Een belangrijke sociale plek in de wijk.”
“Je weet vooraf al dat het meer geld kost, maar als je ervaring wilt opdoen met circulair en duurzaam bouwen en renoveren, moet je een project als dit omarmen.”
Duurzame renovatie van bestaande flat
Het enige flatgebouw dat nu nog in het projectgebied staat, bestaat uit twee delen. Piels: “We hebben een deel van de voormalige flat laten staan en duurzaam gerenoveerd. Daarin zijn nu 50 appartementen ondergebracht. Daaraan hebben we nieuwbouw gekoppeld, waarin 64 appartementen zijn gerealiseerd.” Vooral de renovatie van de bestaande flat heeft volgens de projectleider waardevolle informatie opgeleverd, die toegepast kan worden in toekomstige soortgelijke circulaire en duurzame transformaties.
De appartementen die zijn gerenoveerd, zijn eerst volledig gestript. Piels: “Uiteindelijk bleef alleen het casco van de appartementen overeind. Vervolgens zijn de casco’s digitaal ingemeten en uitgebreid getoetst aan het geldende Bouwbesluit zodat we zeker wisten dat de basis van waaruit we de flat renoveerden aan alle eisen voldeed.”
Bestaand casco beperkt mogelijkheden
Hoewel die bouwkundige kwaliteit geen grote problemen geeft , blijkt het bouwen binnen de bestaande casco’s wel uitdagend. “Waar je bij nieuwbouw uitgaat van een vaste maatvoering, waren we hier gebonden aan de beperkingen die de bestaande situatie met zich meebracht. Zo hadden we te maken met maatverschillen aan de gevel en in appartementen. Dat vroeg soms om creatieve oplossingen aan de gevels of op de galerijen.”
Dankzij die verschillen moest voor de renovatie meer maatwerk toegepast worden. “Dat maakt een project duurder dan nieuwbouw waarbij je uitgaat van gelijke maatvoeringen. Maar dat zijn ook de consequenties van zo’n duurzaam initiatief. Je weet vooraf al dat het meer geld kost, maar als je ervaring wilt opdoen met circulair en duurzaam bouwen en renoveren, moet je een project als dit omarmen.”
Partners in SUPERLOCAL
Binnen het project SUPERLOCAL werken de volgende organisaties samen: HEEMwonen, gemeente Kerkrade, IBA Parkstad, Stadsregio Parkstad Limburg, Jongen (Koninklijke VolkerWessels), Dusseldorp Infra Sloop- en Milieutechniek B.V., Waterleiding Maatschappij Limburg (WML), Waterschapsbedrijf Limburg (WBL), gemeente Brunssum, gemeente Landgraaf, branchevereniging VERAS en Zuyd Hogeschool (sloopbedrijven)
Info: www.superlocal.eu
Dit project is gerealiseerd in samenwerking met:
