De Baronielaan in Breda is een straat van statige herenhuizen. Woningen die stuk voor stuk getaxeerd zijn op meer dan een miljoen euro. Te midden van deze fraaie huizen staat ook de Heilige Hartkerk uit het bouwjaar 1900. Het gebouw is een icoon van de stad Breda, een blikvanger in de wijk en zeer geliefd door de buurtbewoners. Niet voor niets wordt er na de laatste mis in 1985 volop gedemonstreerd om de sloop van deze kerk te voorkomen. Als de Heilige Hartkerk in 2004 de status van rijksmonument krijgt, is dat scenario verijdeld, maar een nieuwe bestemming voor het pand is er allerminst. Sterker nog: omdat de kerk nu als rijksmonument geldt, worden de opties danig beperkt omdat er aan de buitenkant vrijwel niets mag worden veranderd.
De impasse houdt nog jarenlang aan, tot Woonzorg Nederland het plan opvat om de ruimte in de kerk te gebruiken om nieuwe woonruimte te creëren. En wanneer de bouwers van De Bonth van Hulten zich ermee gaan bemoeien, komt het project in een stroomversnelling terecht. Dit bouwbedrijf dat onder VolkerWessels valt, is immers gespecialiseerd in de renovatie en restauratie van oude gebouwen. Maar ook voor deze specialisten blijft het een monsterklus. “Vooral omdat er zoveel restricties aan kleven”, vertelt hoofduitvoerder Thomas Robben. “Naast de opdrachtgever en de uiteindelijke kopers heb je te maken met het bisdom, de Rijksdienst en de gemeente, die allemaal andere dingen belangrijk vinden.”
“Zo blijft al het glas in lood eigendom van het bisdom”, geeft Robben een voorbeeld. “Dus daar kun je niet zomaar wat mee doen, daar moeten afspraken over worden gemaakt. De meeste glas-in-lood ramen staan inmiddels in een loods van het bisdom, maar toch hebben we een gedeelte nog wel een mooie nieuwe bestemming kunnen geven. Een gedeelte is naar de kapel (in de kerk) verplaatst en ook aan de binnenkant hebben we er een paar museaal opgesteld in het trappenhuis. Ook zit je met de flora en fauna. In de kerktoren zaten bijvoorbeeld vleermuizen en dat zijn beschermde dieren. Dus hebben we onder de kerk een vleermuizenverblijf aangelegd om het project te laten doorgaan.”
De hoofduitvoerder van De Bonth van Hulten is inmiddels al vier jaar zoet met het gecompliceerde project en loopt er met gepaste trots rond. “Omdat de kerk een rijksmonument is, mogen we niet zomaar ergens een buitenmuur afbreken. En dus moesten alle materialen door de deur naar binnen, een enorme logistieke uitdaging. Helemaal als je bedenkt dat we binnen vier bouwlagen hebben gecreëerd, met grote trappen en een glazen lift. Bovendien is de kerk niet maatvast, dus bij elke ruimte kom je weer andere dingen tegen je weer een gepaste oplossing voor moet vinden. Dat maakt het zo’n uitdagende klus, waar we best heel trots op zijn.”
Direct rechts achter de grote kerkpoort bevindt zich de kapel. Daar aangekomen wijst Robben op een klein deurtje naar buiten toe. “De toekomstige bewoners zullendat deurtje elke ochtend openen en elke avond weer te sluiten. Het bisdom wenst namelijk dat hoewel de kerk een andere functie heeft gekregen, de kapel wel open blijft voor mensen die bewust de tijd willen nemen voor een moment van bezinning. Gelukkig is de bewonersvereniging daarmee akkoord gegaan.”
Gevoeliger lagen de ontwerpen om de buitenkant van het kerkgebouw uit te rusten met balkons en zonnepanelen. “Dan kom je weer op het verhaal dat we met een rijksmonument te maken hebben”, weet Robben. “10 á 15 jaar geleden hadden we die balkonnetjes ook nooit mogen maken. Maar ja, op gegeven moment beseft de Rijksdienst ook dat er bepaalde concessies gedaan moeten worden, anders blijft het pand leegstaan. Die zonnepanelen zien er dan juist weer heel natuurlijk uit, omdat ze nagenoeg dezelfde kleur hebben als de originele leien dakbedekking. Het loopt heel mooi in elkaar over. De stroom die hiermee wordt opgewekt, profiteren de bewoners van.
“De zonnepanelen op het dak van de kerk hebben dezelfde kleur als de originele leien dakbedekking. Het loopt mooi in elkaar over.”
Dwalend door de verschillende woonruimtes komt Robben uit bij een ruime woning aan de zuidzijde van de kerk. De woonkamer wordt helder verlicht door zonnestralen die door een groot roosraam vallen. “Dit is één van de mooiste stukken van de kerk”, zegt Robben. “We hebben er natuurlijk nieuw glas in moeten doen en een aluminium vliesgevel aangebracht, maar nu hebben de toekomstige bewoners een unieke en rijkelijk verlichte woning.”
Het project Hemels Wonen is uniek en zeer bijzonder. Zelfs voor de ervaren professionals van De Bonth van Hulten. “We hebben wel vaker een kerk gerestaureerd en herbestemd, maar nooit hebben we er zoveel werk aan gehad”, vertelt Robben met een tevreden glimlach. “Het is een prachtig project, maar hier bestaat geen blauwdruk voor. Elke dag wordt je weer verrast en uitgedaagd. In dit soort projecten kan ik zelf mijn ei kwijt omdat de architect ook niet alles kan voorzien en wij vanuit onze ervaring dan zelf oplossingen kunnen aandragen. Dat maakt deze klus voor ons zo mooi en bijzonder.”
Dit project werd mede mogelijk gemaakt door:
