Aan de Kerkdelstraat aan de rand van het Limburgse Slenaken maken het glooiende dak met houten shingles en de met traskalk gestucte buitenmuren het nieuwe woonhuis van de familie Lennarts niet alleen een opvallende verschijning. De woning lijkt zich bovendien prima te voegen in het mooie natuurlandschap op steenworp afstand van België.
Zelfbouwer
Op het moment dat Ruud – geboren en getogen in Slenaken – en Marjelle besloten een vrijstaande duurzame woning te zoeken, kwam al snel het idee om een ecologische woning te bouwen. “Onze wens was om echt zoveel mogelijk gebruik te maken van natuurlijke materialen. Omdat er bijna geen aannemers zijn die op deze wijze bouwen, hebben we maar besloten om het zelf te gaan doen.”
Op enkele noodzakelijke ‘traditionele’ onderdelen na, is Lennarts erin geslaagd de woning met louter natuurlijke materialen op te bouwen. “Dat begon met de betonnen bodemplaat voor de constructie van de woning. Die was nodig voor voldoende stevigheid. Verder hebben we een aantal stalen verbindingen voor de houtskeletbouw-constructie moeten toepassen en hebben we bitumen dakbedekking op een deel van het dak liggen. Daarvoor is geen goed natuurlijk alternatief te vinden, maar deze materialen zijn wel allemaal recyclebaar. Verder zijn er louter natuurlijke materialen verwerkt.”
''Steeds meer een project van ons allemaal''
Dagelijks werk
De vraag of het niet gaat vervelen als werk en vrije tijd wel heel erg in elkaar overlopen, beantwoordt Ruud lachend. “Nee hoor, absoluut niet. Maar dat komt vooral omdat je als zelfbouwer toch echt een andere rol hebt dan als hoofduitvoerder. Bovendien is het bouwen met natuurlijke materialen één grote uitdaging omdat je veel zelf moet ontdekken. Dat zorgt er voor mij voor dat ik het werk in ons nieuwe huis iedere avond of vrije dag met veel plezier oppak, terwijl ik ook iedere werkdag met veel plezier naar het werk ga.”
Probeert Ruud zijn duurzame en ecologische visie ook bij werkgever BAM Wonen onder de aandacht te brengen? “Ik geef af en toe wel tegengas tijdens vergaderingen als het om materialen en alternatieven gaat. De bouw in Nederland denkt vooral in vaste stramienen. Zo hebben we weleens een discussie gehad over de toepassing van groendaken of de aanleg van een lavakoffer om het regenwater te bufferen en vertraagd af te voeren. Het groendak was €15.000,- duurder en kwam er dus niet. Vervolgens wordt er aanvullend wel geïnvesteerd in een grotere riolering om het regenwater af te kunnen voeren. Bijkomende voordelen van het groendak als CO2-reductie en vermindering van de binnenstedelijke opwarming tellen dan niet meer.”
Dorpsproject
Ook vanuit het dorp is er veel belangstelling voor het unieke bouwproject. “Regelmatig lopen mensen uit het dorp voorbij om even te kijken. Maar we krijgen ook veel hulp van dorpsgenoten en leden van de fanfare. Ik heb voetballen opgegeven toen ik met de bouw begon, maar we zijn allebei wel lid van de fanfare gebleven. Als we daar aangeven dat er binnenkort weer een klusje aankomt waarbij we wel wat hulp kunnen gebruiken, staan veel leden klaar. Wat dat betreft is het ook wel een dorpsproject geworden.”
Die extra handen waren bijvoorbeeld erg handig toen de strobalen voor alle muren, binnenwanden en het dak werden geleverd. “Die balen zijn speciaal voor strobouw gemaakt en daarom veel compacter geperst dan de strobalen die we van de boer kennen.” Als binnenkort de leemvloeren worden aangebracht hebben de leden al aangeboden om te komen helpen bij het naar binnen kruien van de leem.
“Omdat er bijna geen aannemers zijn die op deze wijze bouwen, hebben we besloten om het zelf te gaan doen.”
Strobalenbouw
De strobalen, een slordige 900 in totaal, werden door een groothandel in natuurlijke en ecologische bouwmaterialen in het Belgische Riemst gebracht. Omdat het bouwen met stro in ons land tot nu toe op zeer beperkte schaal plaatsvindt, besloot Ruud om bij het ontwerp en de ontwikkeling van de woning de hulp in te schakelen van Barchi Architecten, eveneens uit Riemst. “In België wordt die manier van bouwen meer toegepast en Barchi Architecten is gespecialiseerd in strobalenbouw. Voor ons een belangrijke ondersteuning omdat zij naast het ondersteunend bouwtoezicht ook de ‘spelregels’ en detailleringen van strobalenbouw kennen.”
Wenteltrap en leemkachel
De ecologische woning van het gezin Lennarts is in bijna alles uniek. Toch zijn er twee elementen die er voor zelfbouwer Ruud echt uitspringen. “Dat is de 10 meter hoge eikenstam middenin de woning die we omtoveren tot wenteltrap en de leemkachel. Een speciale houtkachel die we met leem hebben bekleed en waar we ook een bank omheen hebben gemaakt. Door er vervolgens ook koperen leidingen doorheen te laten lopen, kunnen we met die kachel ook onze warmwatervoorziening en de vloerverwarming regelen.”
De keuze voor een leemkachel is een hele bewuste. “Door de massakachel in drie uur tijd te verhitten met zachte houtsoorten die zorgen voor snelle hitte, zoals pallethout, vuren en grenen, zorgt het leem ervoor dat die warmte gedurende 24 uur wordt verspreid via de bank rondom de kachel.”
